Sunday, April 7, 2013
Saturday, December 31, 2011
Kalendaryo
Nu Enero sa kinaban, sa siglong ginikanan,
Sumirang su liwanag sa kadlagan kan gamgam;
Nu mabaak su bunay, su siwo nagdalagan,
Buminuklad su dahon sa pisog nin paglalang.
Nu Pebrero sa Eden, an sinabi sa istorya,
Guminayon su ulod, kulibawbaw pag-ariba;
Nagimata su tao nu nagin hawak su dugi,
Nagbados su dagami, nagin bulawan su pasi.
Nu Marso sa alamat, nagpoon su pagsurat,
Pinanday su promesa sa kadunungang muklat;
Alintuto nin letra sukol su alapaap,
Binuso nu kansion su ararom na dagat.
Nu Abril sa disyerto, naragubrob su maringis,
Luminaad su gera, luminumoy pati lagit;
Sa madugong batalya, su badil naghadeng boses,
Ultimong katanosan daing sugad na linigis.
Nu Mayo sa banwaan, buminukad su burak,
Sa musika nin ogma, su pagmondo nawarak;
Su tawo nagpiesta, nabuyong sa ngarakngak,
Alagad daing sugad, nasakim pa sa pirak.
Nu Hunyo sa sirangan, nagimata su kadaklan,
Busabos na rogaring binarawi sa marimang;
Nilugtos su kadena, linupog su tampalasan,
Kakulor nu bandera su bandilyong kaogmahan.
Nu Hulyo sa solnupan, paglaom an nagin timon,
‘Nganing dai malamos sa lawod na madiklom;
Sa purisaw na banggi, nagin giya su bitoon,
Pagsusog sa panuga nagin danay na susundon.
Nu Agosto sa oma, binayubo nin paghigos
Su palad na opisyo maski makuri su daplos;
Naghingwa nin triumpo, isinikwal su sogot,
Sa kastigo nin bagyo, su kusog iyong tukod.
Nu Septiembre sa rona, maski huri su mirasol,
An atang ka’ning burak bulawan man su kakolor;
Siring sa satung buhay, aram na di pa sierto
Oras nin pagkamundag o oras ni El Muerto.
Nu Oktubre sa simban, nakulibat sa sermon
Su tunay na susundon pag-abot nin Orasion;
Dangugon an osipon, riparuhon an panahon,
Hemateon an tugon, kap’tan man an bendision.
Nu Nobiembre sa panteon, maitomon su nagtogdon
Kan pigsurok nu ulod su kuwebang daing paros;
Naupos su kandila, pati langit nagrumirom,
Su hawak kadtong turog nagin alpog pagkatapos.
Dai ta nanggad kapot, awot pang bakong bagay
An paghusgar nin tugang sa tamtaman nin buhay;
Purog an satong dunong, an talastas ta landay,
Pantas man an Disyembre sa wakas nin salaysay.
—m.m.lorena tariman
(enero 1999)
Wednesday, December 28, 2011
MANLAEN-LAEN NA ORING-UDING
m.m. lorena tariman
Aldaw
Aldaw kan
Duwa an pangpang
Na pigsusukol kan
Pangpang nin maalpog na tag-init
Pangpang nin malapok na tag-uran
Pareho nang natalaan nin gira ko
Su alpog siring man su dugi
Naagihan ko na an duwang ini
Sa magkalaen na aldaw
Arog sa ogma asin pungaw
An gira kan
Gira man nin isip
Pirmi baya na pares-pares
An dakul na bagay na may sirbi
Magkapares, magkasurog:
Tabay, takyag, kamot,
Su ngabil kan
Talinga, mata pati ngaragngag
Mga pangpang ini gabos
Mga pangpang ini gabos
Pero, mantang magkataning,
Sikwal man ogaring
Aldaw ini kan
Nagrulumoy su daga
Naging maalnas na dugi
Hinampang ko su tagdo
Hinampang ko, ta gusto ko
Gusto ko kutana na mahiling
Su pandok kan
Pero, dai ko ini puedeng kumkumon
Dai puwede, ta ini mabulos man sana
Siring man su tipsik ning kalayo
Na minasildab, tapos napapalsok
Makusogon an uran
Haloy palan bago umuraw
Haen na kaya su tag-init?
Nuarin daw maabot su alpog?
Puwes, mantang naghahalat,
Masurat na sana
Ungod sa luha na naging sapa
Ungod sa sapa na naging dalan
Ungod sa dalan na naging doros
Ungod sa doros na luminayog
Pasiring saimo
Pasiring sa..i..mo
(Agosto 2010)
May gera
Lumilinsad ang bato’t lupa
Umaakyat ang alon mula dagat
At doon sa disyerto, nagtatagisan
Ng pangil ang mga serpiyente
Sa kalupaan, nilalason ang hangin
Sa kalawakan, tinutudla ang ulap
Naglalasang-asin ang tubig sa ilog,
Nagkaka-uban ang palay at niyog
Ang taong walang-muwang
Ay siya palang buktot
Iyong mukhang manika
Ay siya palang hindot
Bubuka ang pusod ng delubyo
At mula doon, bubulwak ang ipiniit
Kung apoy ang dulo ng mundo,
Liliyab ang bakal at asido
Kung tubig ang huli sa lupa,
Saan at paano ka sasampa?
Ang bukas ay burado na
Burado na . . . burado na . . .
(17 de marzo 2011)
Gods Are at War Right Now
Gods are at war right now
Earth and granite slide and fall
Seawaves rise from ocean floors
And in yonder desert, serpents bare
their fangs
In the open, air is poisoned
In the air, clouds are being bombed
Gods are at war right now
Streams succumb to saline whims
Ricestalks and cocofronds go limp
He, whose mien is squeaky clean
Is malevolence in mere disguise
She, who wears an angelic face
Is obscenity personified
Gods are at war right now
The navel of the deluge will burst
And from there, will surge the prisoner
If the world’s end would be fire
Acid and steel will blaze like hell
If water were the last to stay
Will a quayside be ever there?
Gods are at war at this hour
Tomorrow will be no more . . .
No more . . . no more . . .
(19 de marzo 2011)
Ultimong Ritwal
Mauupos, matutunaw
An gabos na templo nin esperma
Magigin malipot na kalag
An daghan kan kagabsan
Mawawara, mapapara
An gira kan tawo
Marumirom, mapapalsok
An gabos na kalayo
Alpog na mawaragas
An matatagas na bato
Magagaba pati langit
Sa gabat kan pagsakit
Maludop an kinaban
Sa pusod kan kadikloman
(1999)
Kagsawa 2
Nasasaray pa sa gaba na daghan
Kan satuyang piggugurang na banwa
An nagkapirang retaso nin naka-agi:
Dampog, uran, alpog, alanga-ang . . .
Recuerdos, sabi kan Kastila
Remembrances of things past, sabi kan Kano
Misa, pagtuga, bato asin kalayo
Iyo na sana gayod an romdom ta pa
Igwa pa kaya na dai pa napara?
Anion pa man an daan na simboryo
Puede pang paghororonan—
Suanoy na istorya; ata, padagos
Pa man na pig-orolay-olayan.
Simban na gaba
Rebisadong pagmukna
ronot na templo kan satung debosyon . . .
Naghahagkus nin balagon
nagaalikboy nin alang na lumot
Ano pa an puede tang itaram?
Habo ta man na padagos mapara
An nalubong sa matris kan daga
Habo ta na padagos nang tumagas
An pigbubulos kan salog asin sapa
Habo ta na padagos na nabuburo
An yaon pa sa dodo kan simboryo,
Habo ta na padagos na natatamimi
An yaon pa sa ngabil kan nangangadyi
Igwa pa man na natatada
Maski na ngani nagrurumo na an parel
Mantang nagpaparakunit na an anit kan basud
Maski nagpaparararom pa an dalan kan asupre
Mantang dai ta pa nasasayon nin lubos-lubos an gabos
Pigtutungkusan kan presente an saiyang nakaagi
Ta pag binayaan ini, parâ man su paghinguha ta pang aramon
An satung hàwasan, an satung ginikanan, pati an ultimo tang paglaom
Pati an solamente tang pigbubukod na misyon
Anion pa, pigsasaray kan dorableng adobe
An gabos na hayag na, sagkud su mga sikreto pa
(3 de marzo 2011)
Haldat
(Bikol Legazpi)
Hona ko
Pandok mo
Idtong nasilag ko
Sa sulnupan
Natutunaw an aldaw
Sa gilid kan
Oras na kan
Bumisa sa daga
Hona ko
Tagdo ning uran
An huminadok
Sa sakuyang pandok
Dai ko piglauman
Na maasgad an pungaw
Magabaton an kinaban
Na nasa tahaw palan
Aldat
(Bikol Daraga)
Huna ko
awong mo
Su nasilag ko
sa lulundan
Natutunaw su aldaw
sa gilid nu planeta
Oras na nu magña tuko
na bumisa sa daga
Huna ko
tagdo ning uran
Su huminadok
sa pisngi ko
Indi ko pigpinsar
na maasgad su pungaw
Na magubaton su kinaban
na nasa butnga palan
san sakun na hagianan
BLUESSTING
(English)
It was you, yes
Your face no less
That I caught sight of
On that day of the sunset
As daylight melted
In the horizon beyond
It was time for the geckoes
To pay homage to the gods
I thought
A drop of rain
Planted a kiss
On my face
No, I never imagined
How salty sadness could be
What a heavy universe
It was that I came across
at the center of my staircase
(21 April 2011)
Kasimpula Kan Dugo Ta
m.m.lorena tariman
Enot sa gabos, gusto kong ibareta
na pula an sapatos kan
I
Kasimpula kan
An sapatos kan
Siring man, pula an bandera ta
Arog kapula sa sapatos ni Santo Papa
Mapula man baga su dugong nagtaluytoy sa ugat
Mapula man ngani su dugo kan
An dugo mo, su dugo Niya parehong nagtatagdo
Asin an natatada, pigsasalud giraray kan
Mapula ito, na arog man ngani sa dugo
Nin mga kagurangi na buda kaakian pa
Parareyo man nanggayod kita
Parareyo an pungol na ginikanan
Parareyo an dalan na aagihan
Parareyo an puro na pupunduhan
Ki dai kang sulog na pulang sapatos
o maski igwa ka man
II
Bako man baga de-olor
an otot kan
bako man mahamot
an otot kan
pareyo man sa otot kan
su otot kan
sa pag-otob nin katungdan
duman kita igwang kalainan
ta sinda na diit yaon nakalabaw
kita, na kadakul, pigdudungdungan
alagad, parareyo man baga kita—
nagdadara nin pangaran
nagbabaklay nin dalan
naglalaom sa marhay
nagbubuwis nin buhay
nagbabayad nin utang
pigsusukulan nin kaban
pighahalat kan
III
Garo himo an mga ito sa malumoyon na tela
Kaya, dai ni sadit na lapak an samingkil niya
Marilinig na kuko, daing batak sa rapan-dapan—iyan!
Bako arog ki Kristo na maalpog pirmi su bitis, puro batal su gigis
Ta su saiyang langan malanit, maski himo man sa anit
Harayong marhay sa hitsura kan
An mayumokon na rapan-dapan kan
Ni sadit na laptok dai namantean kan
An pisngi niya tunay na nagpupurula-pula
Bako malungsi, bako malamti na arog kan
Ta dai na nagraragukdok an saiyang bituka
Siyempre, bako darang sa init an malinig niyang kulit
Bako arog kan
Pero, mapula man baga an dugo kan
IV
Ini sakuyang pighona-hona man sana
Dakula siguro su dinarang bagol
Kadtong tawong nakasalud nin dakul
(14 de marzo 2011)
Orawit Chapter 2
Chapter 2
Awit ning Saradit
1
Oni pa sa puso ko
Su pigkanta nu salog
Nu pigharana sàto
Su magayon na bulod
(I have cherished in my heart
The river’s melodic tunes
Each time it serenades then
The grand enchanting mountain)
2
Pigsukray ning diwata
Su buhok nu kadlagan
Pag an reyna naghibi
Ogmahon daw su lati
(A deity’s comb untangled
The jade forest’s locks and curls
What joy it brings the farmland
The moment the queen sheds tears)
3
“Namomondo man ako”
Ugrios nu talapáng
“Kin makinang an bato
An tabagwang naungkang”
(“Oh my I feel rather sad”
Sighed the downhearted froggy
“The snails trip over bad
Once riverrocks are glossy”)
4
Pigpabulos nu dahon
Su dugo satung kadlóm
Kasinhamot ning hasmin
Su buhok nu birhen
(Of kadlom blood purified
The leaf let flow its essence
The virgin‘s hair did exude
The fragrance of fresh jasmine)
5
Soprano yatong tikling
Na kadueto nu tûkang
Plawta su tadú-tadó
Sa konsyerto nu sagpan
(The swamp bird does a diva
In a duet with the frog
The slender reeds are flutes
In this concert by the brook)
6
Tinuruan nu parós
Na magtagoy su dahon
Napabayle su ulód
Nalipngan su pagkaon
(The wind did coach the leaf
To whistle a silken tune
Charmed, the worm spun a dance
And forgot his leafy feast)
7
Mahiwason an mundó
An langit halangkawon
Lumayog man an bagyó
Di n’ya kayang sukolon
(We have here a boundless world
Skies supreme in stature
Swift though a windstorm’s flight
This is beyond its measure)
8
Abawonon su dampóg
Ta kakolor ning pirak
Tamiling nakalayóg
Pigrustaban su dagat
(What conceit the cloud radiates
When wearing silvery lace
Since it can scale the heights
It spits at the seas beneath)
9
Nagrararom su hampas
Sa pûson sàtung bukid
Su bubón nahuhubas
Ta kalbo su bakilid
(The gullies dig deeper tombs
In yonder volcano’s womb
The nearby balding hillsides
Denied the spring its being)
11
Puminula su ngabíl
Nu daraga sa dampóg
Nagralayog su kwitis
Ta ingot na su basúd
(Fiery red now are the lips
Of the maiden in the clouds
Suddenly huge fireworks flashed
For the sandstones are enraged)
12
Ora kwenta an kwento
Kin kulang an peligro
Hindi namit an tâmis
Nu dilang di napait
(Bereft of zeal is a tale
If perils are naught and nil
The tongue that knows no tartness
Savors less life’s ecstasies)
13
Maski ayo bitoon
An gabing ora bulan
Dulom pa sa puso ta
Kin huram yading ogma
(Even if stars would beam
On dreary, moonless evenings
Despair will invade our hearts
If our joy is just on loan)
14
Bukon man yadi bomba
Pero ayo nabungog
Bukon yadi lektura
Pero ayo nagdungog
(This isn’t a blast or censure
Yet its hurtful to some ears
This isn’t a lecture either
Yet someone cared to listen)
Subscribe to:
Posts (Atom)